Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego

Realizujemy projekty dofinansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Internetowa księgarnia FROA

Oferujemy bogaty wybór naszych publikacji, obejmujący szeroki zakres zagadnień z dziedziny archeologii.

Zapraszamy do naszej internetowej księgarni
lub do kontaktu telefonicznego: (17) 872 15 82

Zamiechów 1. Osady kultury mierzanowickiej, przeworskiej, wczesnosłowiańskiej oraz z X-XIII w.

Projekt „Zamiechów, stan. 1. Osady kultury mierzanowickiej, przeworskiej, wczesnosłowiańskiej oraz z X-XIII w.” realizowany jest przez Fundację Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Ochrona zabytków archeologicznych (nr zadania 02436/17).

Zadaniem projektu jest publikacja wyników badań wykopaliskowych na stanowisku nr 1 w Zamiechowie, gmina Chłopice, pow. jarosławski. Wymienione badania były prowadzone w związku z budową autostrady A4 na terenie woj. podkarpackiego. Opisywany projekt ma przede wszystkim służyć prezentacji wszystkich materiałów archeologicznych pozyskanych w czasie badań przedinwestycyjnych w latach 2009-2010, zarówno środowisku naukowemu, jak i szerszej społeczności Podkarpacia.

Stanowisko nr 1 w Zamiechowie odkryto w czasie badań powierzchniowych w 1993 roku przez A. i B. Szpunarów. Oprócz wyżej już wspomnianych odkrywców, kolejne badania powierzchniowe przeprowadzili w roku 1998 A. Kostek i W. Poradyło. Pierwsze badania sondażowe, związane z budową autostrady A 4, wykonane zostały jesienią 2008 roku przez S. Czopka. W czasie wszystkich badań, i powierzchniowych, i sondażowych, odkryto artefakty krzemienne oraz fragmenty ceramiki. Według danych zawartych w karcie AZP, stanowisko należy datować na okres neolitu, wczesną epokę brązu, okres rzymski, a także na okres wczesnego i późnego średniowiecza. Materiały z badań powierzchniowych znajdują się w Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej w Przemyślu, natomiast materiały z badań sondażowych w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie.

Szerokopłaszczyznowe badania wykopaliskowe związane z budową autostrady A4 na odcinku Przeworsk-Radymno, na obszarze stanowiska prowadzone były z ramienia Fundacji Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego przez mgr E. Kędzierską, we współpracy z mgr M. Busztą-Dec. W ciągu czterech miesięcy na stanowisku nr 1 w Zamiechowie przebadano obszar o łącznej powierzchni 168,67 ara, na którym odkryto 692 obiekty oraz materiał zabytkowy, związany z okresem neolitu, kulturą mierzanowicką, z okresem rzymskim, datowane na VI-VII wiek oraz X-XIII wiek.

Z okresem neolitu związana jest trudna do dokładniejszego określenia faza krótkotrwałej penetracji terenu stanowiska. Nieliczny i mało charakterystyczny materiał ceramiczny, prawdopodobnie związany a kulturą malicką.

Materiały ceramiczne o cechach typowych dla kultury mierzanowickiej odkryte zostały w 41 obiektach. Wśród obiektów osadowych przeważają jamy, skupiające się w co najmniej 5-6 aglomeracjach, które być może są śladami zagród. W Zamiechowie mamy tylko jedną fazę zasiedlenia ludności kultury mierzanowickiej. Jest ona związana raczej z końcem fazy późnej omawianej kultury.

Jednymi z najciekawszych na stanowisku są zabytki z okresu rzymskiego, zarejestrowane w 17 obiektach, w większości osadowych. Odkryty został także pojedynczy grób ciałopalny, zawierający szczątki dwóch osób oraz bogate wyposażenie w postaci ozdób, części stroju i metalowych elementów związanych z drewnianą szkatułką. Obiekty o charakterze ziemiankowym wystąpiły w dwóch odrębnych skupiskach. Natomiast charakterystyczne dla kultury przeworskiej czworokątne paleniska, tworzyły wyraźnie wyodrębnioną strefę, nieznacznie oddaloną od budynków mieszkalnych. Na osadzie odkryto pozostałości wytwórczości włókienniczej, a także pracowni bursztyniarsko-rogowiarskiej. W przypadku osady kultury przeworskiej prawdopodobnie mamy do czynienia z jednym horyzontem jej funkcjonowania, obejmującym koniec wczesnego i starszą fazę młodszego okresu rzymskiego.

Wczesnosłowiańską fazę osadniczą na stanowisku nr 1 reprezentuje łącznie 8 obiektów uznanych za mieszkalne. Są to przede wszystkim obiekty o rzucie czworokąta – półziemianki. Domostwa tego typu uznawane są za jeden z podstawowych elementów modelu kultury wczesnosłowiańskiej. Na osadzie w Zamiechowie wystąpiły relikty urządzeń grzewczych w półziemiankach – palenisk lub pieców glinianych. Odkryty w wypełniskach obiektów materiał zabytkowy jest typowy dla praskiej prowincji kulturowej i może być datowany w szeroko ujmowanym okresie przełomu VI/VII wieku.

Ślady osadnictwa o chronologii średniowiecznej na stanowisku nr 1 zostały odkryte w jego centralnej części. Fazę średniowiecznego osadnictwa reprezentuje łącznie 9 obiektów nieruchomych. Są to przede wszystkim jamy osadowe oraz jeden obiekt pełniący funkcję mieszkalną, w postaci czworokątnej półziemianki. Chronologię funkcjonowania osady można określić na podstawie zabytków ruchomych, pochodzących z wypełnisk odkrytych obiektów. Podstawowe znaczenie w datowaniu zabytków ma ceramika naczyniowa występująca masowo. Na jej podstawie rozwój osadnictwa na stanowisku należy określić ramowo na okres pomiędzy 2. połową X a 1. połową XIII wieku.

Efektem realizacji opisanego powyżej projektu będzie publikacja zbiorowa wydana w serii Via Archaeologica Ressoviensia, pod redakcją dr Agnieszki Půlpánovej-Reszczyńskiej z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.